Các nguyên tắc an toàn lao động trong sản xuất

An toàn lao động là yếu tố quan trọng hàng đầu trong sản xuất. Tai nạn lao động có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, cả về vật chất lẫn tinh thần. Chính vì vậy, việc trang bị các nguyên tắc an toàn lao động là điều vô cùng cần thiết đối với mỗi người lao động. Bài viết “Các nguyên tắc an toàn lao động trong sản xuất” sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nguyên tắc cơ bản cần nắm vững khi làm việc trong môi trường sản xuất. Từ đó, bạn có thể tự bảo vệ bản thân và đồng nghiệp khỏi những nguy cơ tiềm ẩn.

1. An toàn lao động trong sản xuất là gì?

Theo Khoản 2 Điều 3 Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015, an toàn lao động được định nghĩa là:
“An toàn lao động là giải pháp phòng, chống tác động của các yếu tố nguy hiểm nhằm bảo đảm không xảy ra thương tật, tử vong đối với con người trong quá trình lao động.”
An toàn lao động trong sản xuất là những biện pháp nhằm phòng, chống các yếu tố, sự cố nguy hiểm trong quá trình sản xuất, nhằm đảm bảo không xảy ra thương tật, tử vong đối với người lao động.
Các yếu tố nguy hiểm trong sản xuất có thể được chia thành 4 nhóm chính:

• Các yếu tố vật lý: Máy móc, thiết bị, vật liệu, môi trường lao động,…
• Các yếu tố hóa học: Hóa chất, khí độc, bụi,…
• Các yếu tố sinh học: Vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng,…
• Các yếu tố tâm lý – xã hội: Công tác tổ chức, quản lý lao động, quan hệ lao động,…

>> Xem thêm An toàn hóa chất là gì? 12 Quy tắc an toàn khi làm việc

Theo số liệu thống kê của Cục An toàn lao động, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong 6 tháng đầu năm 2023, cả nước đã xảy ra 4.550 vụ tai nạn lao động, làm 4.634 người bị nạn, trong đó có 465 người chết, 4.169 người bị thương nặng.
So với cùng kỳ năm 2022, số vụ tai nạn lao động giảm 10,2%, số người bị nạn giảm 13,2%, số người chết giảm 19,7%, số người bị thương nặng giảm 11,9%.
Trong đó, khu vực có quan hệ lao động xảy ra 3.170 vụ tai nạn lao động, làm 3.207 người bị nạn, trong đó có 322 người chết, 2.885 người bị thương nặng. Khu vực không có quan hệ lao động xảy ra 1.380 vụ tai nạn lao động, làm 1.427 người bị nạn, trong đó có 143 người chết, 1.284 người bị thương nặng.
Nguyên nhân chủ yếu gây tai nạn lao động là do:

• Do thiếu sót trong công tác quản lý, tổ chức sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp;
• Do người lao động không tuân thủ các quy định về an toàn lao động;
• Do sử dụng máy móc, thiết bị không đảm bảo an toàn;
• Do môi trường lao động không an toàn.

Tình hình tai nạn lao động tại Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2023 đã có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm 2022. Tuy nhiên, số vụ tai nạn lao động vẫn còn ở mức cao, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để thực hiện tốt công tác an toàn lao động, bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động.

2. Các nguyên tắc chung về an toàn lao động trong sản xuất

An toàn lao động là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong sản xuất, góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động, giảm thiểu thiệt hại về tài sản của doanh nghiệp và xã hội. Để đảm bảo an toàn lao động trong sản xuất, cần thực hiện tốt các nguyên tắc chung sau:

Nguyên tắc 1: Phòng tránh tai nạn luôn tốt hơn là giải quyết hậu quả

Nguyên tắc này khẳng định rằng việc phòng tránh tai nạn lao động luôn có hiệu quả hơn là việc giải quyết hậu quả của tai nạn lao động.
Việc phòng tránh tai nạn lao động sẽ giúp loại bỏ hoặc giảm thiểu các yếu tố nguy hiểm, có hại trong quá trình lao động, từ đó ngăn chặn tai nạn lao động xảy ra. Ngược lại, việc giải quyết hậu quả của tai nạn lao động chỉ giúp khắc phục những thiệt hại đã xảy ra, nhưng không thể ngăn chặn được tai nạn lao động xảy ra trong tương lai.
Phòng tránh tai nạn lao động sẽ mang lại những lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, người lao động và xã hội, bao gồm:

• Bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động: Tai nạn lao động có thể gây ra những thương tích nghiêm trọng, thậm chí tử vong cho người lao động. Việc phòng tránh tai nạn lao động sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động, đảm bảo an toàn cho họ trong quá trình lao động.
• Giảm thiểu thiệt hại về tài sản: Tai nạn lao động có thể gây ra những thiệt hại về tài sản cho doanh nghiệp, như: máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu,… Việc phòng tránh tai nạn lao động sẽ góp phần giảm thiểu những thiệt hại về tài sản cho doanh nghiệp.
• Tăng năng suất lao động: Khi người lao động được đảm bảo an toàn trong quá trình lao động, họ sẽ cảm thấy yên tâm và thoải mái hơn, từ đó nâng cao hiệu quả công việc, tăng năng suất lao động.

Để thực hiện nguyên tắc này, các doanh nghiệp cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng tránh tai nạn lao động, bao gồm cả biện pháp kỹ thuật, biện pháp hành chính và biện pháp y tế.
Biện pháp kỹ thuật là các biện pháp nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu các yếu tố nguy hiểm, có hại trong quá trình lao động. Các biện pháp này bao gồm:

• Sử dụng máy móc, thiết bị an toàn, hiện đại.
• Bố trí các khu vực làm việc hợp lý, khoa học.
• Sắp xếp, bố trí vật tư, nguyên liệu gọn gàng, ngăn nắp.
• Thực hiện các biện pháp an toàn trong sử dụng điện, nước, hóa chất,…

Biện pháp hành chính là các biện pháp nhằm tăng cường quản lý, giám sát, kiểm tra việc chấp hành các quy định về an toàn lao động. Các biện pháp này bao gồm:

• Xây dựng và ban hành các quy định, quy trình an toàn lao động.
• Tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức chấp hành các quy định về an toàn lao động cho người lao động.
• Tổ chức kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định về an toàn lao động.

Biện pháp y tế là các biện pháp nhằm cấp cứu, điều trị kịp thời cho người lao động bị tai nạn lao động. Các biện pháp này bao gồm:

• Xây dựng và ban hành các quy định, quy trình cấp cứu, điều trị tai nạn lao động.
• Bố trí các cơ sở y tế, đội ngũ y tế chuyên trách về an toàn lao động.

Việc thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng tránh tai nạn lao động sẽ góp phần đảm bảo an toàn cho người lao động, giảm thiểu thiệt hại về tài sản và nâng cao năng suất lao động cho doanh nghiệp.

>> Xem thêm Top 3 đơn vị đào tạo an toàn lao động uy tín tại Việt Nam

Nguyên tắc 2: Cảm nhận được nguy cơ tiềm ẩn thì nên phòng tránh trước khi tiến hành làm việc

Trong sản xuất, nguy cơ tiềm ẩn là những yếu tố có thể gây ra tai nạn lao động, thương tích hoặc tử vong cho người lao động. Những nguy cơ tiềm ẩn này có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào trong quá trình sản xuất, từ môi trường làm việc, máy móc thiết bị, vật liệu, hóa chất,…
Khi nhận biết được nguy cơ tiềm ẩn, người lao động có thể đưa ra các biện pháp phòng tránh phù hợp, giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra tai nạn lao động.
Để thực hiện nguyên tắc này, người lao động cần được trang bị kiến thức và kỹ năng về an toàn lao động. Kiến thức về an toàn lao động giúp người lao động nhận biết được các loại nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình sản xuất. Kỹ năng về an toàn lao động giúp người lao động có thể đánh giá đúng mức độ nguy hiểm của các nguy cơ tiềm ẩn và đưa ra các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Một số biện pháp phòng tránh nguy cơ tiềm ẩn trong sản xuất bao gồm:

• Sử dụng các trang thiết bị bảo hộ lao động phù hợp.
• Tuân thủ các quy trình an toàn lao động.
• Kiểm tra và bảo dưỡng máy móc thiết bị thường xuyên.
• Sắp xếp, bố trí nơi làm việc gọn gàng, ngăn nắp.
• Vận chuyển, bốc xếp vật liệu an toàn.

Việc thực hiện nghiêm túc nguyên tắc trên sẽ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người lao động.

Nguyên tắc 3: Sử dụng trang bị, dụng cụ bảo hộ cá nhân trong mọi công việc

Người lao động thường phải tiếp xúc với các yếu tố nguy hiểm, độc hại như: bụi, khí độc, tiếng ồn, nhiệt độ cao, điện, hóa chất,… Các yếu tố này có thể gây ra các tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người lao động.
Để phòng ngừa các tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, người lao động cần phải sử dụng trang bị, dụng cụ bảo hộ cá nhân (PPE) trong mọi công việc. PPE là các thiết bị, dụng cụ được thiết kế để bảo vệ người lao động khỏi các tác hại của các yếu tố nguy hiểm, độc hại trong lao động.
Cụ thể, sử dụng PPE trong mọi công việc giúp:

• Ngăn ngừa các tai nạn lao động, chấn thương, bỏng, nhiễm độc,…
• Bảo vệ sức khỏe hô hấp, da, mắt, tai,… của người lao động.
• Giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh nghề nghiệp.

Nguyên tắc 4: Kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, máy móc trước khi sử dụng

Kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, máy móc trước khi sử dụng là một nguyên tắc quan trọng trong an toàn lao động trong sản xuất. Nguyên tắc này nhằm đảm bảo máy móc, thiết bị được vận hành an toàn, hiệu quả, tránh gây ra tai nạn lao động.
Cụ thể, kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, máy móc trước khi sử dụng cần tập trung vào các nội dung sau:

• Kiểm tra xem máy móc, thiết bị có bị hư hỏng, biến dạng, mất an toàn hay không. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần tiến hành sửa chữa, thay thế trước khi vận hành.
• Kiểm tra xem các bộ phận quan trọng như dây điện, dây dẫn, đường ống, bánh răng,… có bị mòn, hư hỏng hay không. Nếu có, cần tiến hành thay thế hoặc sửa chữa.
• Kiểm tra xem các thiết bị an toàn như công tắc khẩn cấp, bộ phận bảo vệ,… có hoạt động tốt hay không. Nếu không hoạt động tốt, cần tiến hành sửa chữa hoặc thay thế.

Việc thực hiện nghiêm túc nguyên tắc kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị, máy móc trước khi sử dụng sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ tai nạn lao động, đảm bảo an toàn cho người lao động và duy trì hoạt động sản xuất của doanh nghiệp.

Nguyên tắc 5: Tuân thủ các quy định an toàn lao động

Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của an toàn lao động trong sản xuất là tuân thủ các quy định an toàn lao động.
Tuân thủ các quy định an toàn lao động là thực hiện đầy đủ các quy định, hướng dẫn về an toàn lao động đã được ban hành bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Các quy định này bao gồm:

• Quy định về sử dụng máy móc, thiết bị
• Quy định về vệ sinh nơi làm việc
• Quy định về an toàn điện
• Quy định về phòng cháy chữa cháy
• Quy định về bảo quản hóa chất
• Quy định về lối thoát hiểm

Việc tuân thủ các quy định an toàn lao động mang lại những lợi ích thiết thực sau:

• Giảm thiểu nguy cơ xảy ra tai nạn lao động. Tai nạn lao động có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người lao động, gây thiệt hại về tài sản và uy tín của doanh nghiệp.
• Bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động. Việc tuân thủ các quy định an toàn lao động giúp người lao động làm việc trong môi trường an toàn, tránh khỏi những tác hại của các yếu tố nguy hiểm.
• Tăng năng suất lao động. Khi người lao động làm việc trong môi trường an toàn, họ sẽ cảm thấy thoải mái, tập trung hơn, từ đó nâng cao năng suất lao động.

>> Xem thêm Sổ theo dõi nhóm 4 là gì?

Nguyên tắc 6: Nâng cao ý thức, trách nhiệm của người lao động

Ý thức an toàn lao động của người lao động là sự hiểu biết, nhận thức đúng đắn về các nguy cơ, rủi ro trong lao động và hành động phù hợp để phòng ngừa, giảm thiểu các nguy cơ, rủi ro đó. Trách nhiệm an toàn lao động của người lao động là sự cam kết thực hiện các quy định, quy trình an toàn lao động, góp phần bảo vệ an toàn cho bản thân, đồng nghiệp và doanh nghiệp.
Để nâng cao ý thức, trách nhiệm của người lao động trong an toàn lao động, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

• Tuyên truyền, đào tạo an toàn lao động thường xuyên, liên tục, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng đối tượng lao động.
• Trang bị cho người lao động những kiến thức, kỹ năng cần thiết để thực hiện các quy định, quy trình an toàn lao động.
• Tạo môi trường làm việc an toàn, cải thiện điều kiện làm việc, đảm bảo an toàn cho người lao động.
• Xây dựng văn hóa an toàn lao động để nâng cao ý thức, trách nhiệm của người lao động trong an toàn lao động.

Việc nâng cao ý thức, trách nhiệm của người lao động trong an toàn lao động là nhiệm vụ của cả doanh nghiệp và người lao động. Doanh nghiệp cần có kế hoạch, giải pháp cụ thể để thực hiện nhiệm vụ này. Người lao động cần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong công tác an toàn lao động, tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, đào tạo, huấn luyện an toàn lao động.

Xem thêm An toàn, vệ sinh lao động là gì? Lợi ích của an toàn, vệ sinh lao động?

3. Đơn vị tổ chức huấn luyện an toàn lao động trong sản xuất uy tín tại Việt Nam

Nam Việt Safety là đơn vị được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động theo số 95/2020/GCN. Đến nay, trung tâm huấn luyện của công ty đã trải qua 2 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực và đã đào tạo huấn luyện an toàn lao động trong sản xuất cho hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và các tỉnh miền nam nói chung. Nam việt Safety có đủ năng lực, sự chuyên nghiệp và qui trình giảng dạy tiên tiến trong trong lĩnh vực đào tạo an toàn.

• Các khóa huấn luyện được lên kế hoạch tổ chức từ trước, nên việc ổn định sắp xếp học viên cũng trở nên dễ dàng, tạo tâm lý vui vẻ cho người lao động khi tham gia buổi huấn luyện.
• Sẵn sàng phục vụ công tác tổ chức đào tạo cho quý doanh nghiệp tại địa điểm mà quý doanh nghiệp muốn.
• Tài liệu huấn luyện được biên soạn từ đội ngũ giảng viên có trình độ cao và có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực an toàn lao động và luôn bám sát theo tinh thần huấn luyện trong Nghị định 44/2016/NĐ-CP.
• Phương pháp giảng dạy của đội ngũ giảng viên luôn trình bày sinh động và thực tế, giúp cho người lao động nắm được kiến thức vận dụng vào thực tế một cách dễ dàng.
• Đội ngũ giảng viên của Nam Việt Safety có trình độ cao cũng như năng lực huấn luyện cho tất cả các nhóm 1, 2, 3, 4, 5, 6, huấn luyện an toàn cho mọi ngành nghề.
• Chi phí huấn luyện hợp lý và cạnh tranh

Nam Việt Safety hy vọng có thể hỗ trợ và đồng hành cùng Quý Doanh nghiệp trong công tác huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động tạo một môi trường làm việc an toàn, cũng như cung cấp các khóa học chất lượng nhất.